Çocuk İshalinde Beslenmeye Dikkat!

İshal ve kusmaya bağlı kaybedilen suyu karşıla! Vücudun yaklaşık %65’ini su oluşturur. Bu oran yeni doğanlarda %83, süt çocuğunda %80, okul öncesi dönemde %77, okul çağı çocuğunda %70’tir. İshal durumunda bağırsak epitel hücrelerinde oluşan bozulmalar nedeniyle su geri emilemez, hatta bağırsak lümeninde sızıntı şeklinde su kaybı gözlenir. İshalli çocukta su kaybına bağlı dehidratasyon gözlenir. Su ve sıvı besinleri artırılmasıyla kaybedilen su karşılanmalı, çocuk dehidratasyondan çıkarılmalıdır. 1-3 yaş arası su ihtiyacı 1-1,5 litre, 4-10 yaş arası 1,5-2 litredir. İshalde sıvı ihtiyacının nerdeyse 1,5-2 katı kadar artacağını unutma sevgili anne. Su tüketimini artırmakla birlikte; çocuk anne sütü alıyorsa emzirme sıklığı artırılmalı; ek besinlere geçtiyse anne sütü, formül mama, ayran, çorba gibi sıvı kaynakları artırılmalıdır.

Sık sık az miktarlarda besle! Dehidratasyon, ishal, kusma, mide bulantısı ve ateşe bağlı olarak iştahsızlık yaşanır. Yaşanan iştahsızlık ve mide bulantısı göz önünde bulundurularak, bir seferde ufak miktarlarda besin sun. Tüketilen besin ve enerji miktarını artırmak için mide bulantısına yol açmayacak şekilde besin zenginleştirme yöntemini uygulayabilirsin. Yulaflı yoğurt, pirinçli yoğurt çorbası, muzlu yoğurt, kıymalı çorba tercih edilebilir.

Beslenmesini probiyotik bakterilerle destekle! Araştırmalar ishal tedavisinde probiyotik kullanımının da güvenilir olduğunu belirtmiştir. Probiyotiklerin olası etki mekanizmaları; virüsün tutunmasını engellemek, patojen bakterilerin çoğalmasını engelleyen antimikrobik maddelerin yapımını sağlamak, bağırsak geçirgenliğini düzeltmek, bağırsaklarda meydana gelen inflamasyonu azaltmak, bağışıklığı desteklemektir.

Çinko alımını artır! Yapılan araştırmalarda çocukluk çağında görülen ishal vakalarında çinko desteğinin iyileştirici rol oynayabileceği, ishal süresini azaltabileceği gösterilmiştir. Kırmızı et, tavuk eti, peynir, yoğurt gibi hayvansal besinler çinkonun iyi kaynaklarıdır. Bu besinlerin tüketilememesi durumunda takviye yapılabilir.

Enerji açığını karbonhidratla karşıla! İshal ciddi anlamda enerji kaybına yol açar. Vücudun temel enerji kaynağı ise karbonhidratlardır. Sağlıklı beslenmede karbonhidrat seçimlerimiz tam tahıllardan yana olsa da bu durum ishal vakalarında farklılık gösterebilir. Bağırsakta gerçekleşen harabiyet tam tahılların sindirimini zorlaştırır. Bu nedenle beyaz tahıllar gastroenterit tedavisinde ve kaybedilen enerjinin karşılanmasında ön plana çıkar. Beyaz ekmek, beyaz makarna, pirinç, yulaf ezmesi, kuskus beslenmeye porsiyonlara uygun şekilde yerleştirilmelidir.

Kaliteli protein kaynakları sağla! Proteinlerin emilimi diğer besin öğelerine göre daha az etkilenir. Ancak bağırsaklarda hızlı atım gerçekleştiği için negatif azot dengesi oluşabilmektedir. Protein kalitesi yüksek besinler tercih edilmelidir. Anne sütünden sonra kaliteli protein kaynağı olan yumurta, yağsız et-tavuk, yağsız pişirilmiş balık ufak miktarlarda beslenmeye dahil edilir.

Aşırı yağ ve yağlı besinlerin alımını kısıtla! İshal tablosunda dışkıyla yağ atımı şiddetlenir. Aynı zamanda yağlar sindirimi uzun sürmesi nedeniyle mideyi geç terk ederler. Bu da mide bulantısı ve kusma şikayetlerini tetikler. Yağ içeriği yüksek besinlerden, kızartılmış yiyeceklerden uzak dur.

Vitamin ve minerallerle destekle! Yağ atımına bağlı olarak yağda eriyen A, D, E ve K vitaminleri ve B grubu vitaminlerinden B12 ve folik asidin emilimleri azalır. Sıvı alımını artırmak, enfeksiyonla mücadelede antioksidan kapasitesini artırmak, kaybedilen vitamin-mineralleri geri kazandırmak için taze meyve ve sebzelerle beslenme güçlendirilir. Yüksek posa bağırsak hareketlerini artıracağı için kabuğuyla yenebilen meyveler kabuksuz tüketilmelidir.

Laktoz içeren sütün tüketimi bir süreliğine sınırlandırılabilir! Bağırsakta var olan harabiyet çocuklarda geçici laktoz intoleransına neden olabilir. Süt tüketimine geçici olarak ara verilir. Yoğurttaki laktoz miktarı süte kıyasla daha az olduğu ve bağırsak duvarının onarımını güçlendirecek yararlı bakterilerden zengin olduğu için ishal tedavisinde yoğurt büyük önem taşır. Yoğurdu su ile karıştırarak ayran şeklinde sunmak tüketimini kolaylaştırır, aynı zamanda çocuğun sıvı alımına da destek olur. Bir diğer yararlı bakterilerden zengin olan besin kaynağı da kefirdir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta kefirin mayalanması esnasında kullanılan bakteri kültürüdür. Eski kültür olmamasına, patojen bakterilerle kontamine olmamasına dikkat et lütfen.

Tahıl tüketimine dikkat et! Bağırsak harabiyetinin neden olabileceği bir diğer durum da gluten duyarlılığıdır. Gluten içeren buğday, arpa, yulaf, çavdar içeren besinlerin tüketiminden sonra çocuk iyice gözlenmelidir. Eğer tüketim sonrası ishal şiddetlenmiyorsa güvenle yer verilebilir. Özellikle yulaf su tutucu özelliğiyle gerçekleşen sıvı kaybını önlemeye yardımcı olacaktır.

Şeker içeriği yüksek besinleri sınırla! Yüksek şeker hiperozmolariteye yol açacağı için ishali şiddetlendirir. ORS haricinde şeker ilave edilmiş içecekler, meyve suları, şeker içeren yiyeceklerden uzak durulmalıdır.

Çorbalarını pirinçle zenginleştir! Pirinç suyu ishal tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir besindir. Suyunda var olan amino asitler bağırsaklardaki villus tamirini hızlandırır. Yapısındaki glisin ve nişasta ile suyu tutarak dışkı sayısını azaltır, osmotik yükünün düşük olması sebebiyle de ishal süresini kısaltır. Pirinçli yoğurt çorbası ya da yoğurtla karıştırılmış pilav olarak verebilirsin.

Haşlanmış patatese yer ver! Patates de yapısındaki nişasta sayesinde su tutar. Yanında yoğurt ya da ayran ile birlikte sunulmalıdır.

Günlük meyve ihtiyacının bir porsiyonu elma ve şeftaliye ait! Yumuşak meyvelerin hücre duvarında bulunan polisakkarit yapılı bileşik pektindir. Elma ve şeftali pektin içeriği yüksek iki meyvedir. Özellikle ishal tedavisinde bu iki meyvenin verilmesi, pektinin su tutucu özelliğiyle bağırsak hareketlerini azaltır. Böylelikle ishal şiddetini hafifletir, dışkılama sayısını azaltır. Posa alımını azaltmak için kabuksuz olarak verilmesi tercih edilir.

Potasyum kaynağı muzu unutma! Ağır ishal vakalarında kan potasyum düzeyi düşer. Potasyum kaynağı olan muzu ara öğünlerde sunabilirsin. Elektrolit dengesinin sağlanmasına da yardımcı olur.

Asitli meyvelerden ishal tablosu düzelene kadar uzak dur! Portakal, mandalina gibi turunçgiller içerdikleri asit ile bağırsak hareketlerini hızlandırabilmektedir.