Soya Tüketmek Sağlıklı mı? Sağlıksız mı?

Soya fasulyesi, vücudunuzdaki östrojen reseptörlerine bağlanma ve bunları aktive etme yeteneklerinden dolayı fitoöstrojen olarak adlandırılan bir polifenol alt sınıfı olan izoflavonlar açısından özellikle zengindir.

Peki soyanın olası olumlu etkileri nelerdir?

• Düşük kolesterol seviyeleri: Ancak soya fasulyesi, tofu, tempeh ve edamame gibi minimal işlenmiş soya gıdalarının, kolesterol seviyelerini işlenmiş soya ürünleri ve takviyelerinden daha fazla iyileştirdiği görülmektedir.

• İyileştirilmiş kalp sağlığı.

• Kan basıncına olan etkisi: Soya fasulyesi ve bunlardan yapılan yiyecekler genellikle kan basıncı seviyelerini düzenlemeye yardımcı olduğuna inanılan bir amino asit olan arginin bakımından zengindir. 

• Menapoz semptomlarını azaltabilir.

• Kemik sağlığı: Özellikle menapoz döneminde düşük östrojen seviyeleri, kalsiyumun kemiklerden sızmasına neden olabilir.

• Bazı kanser türlerine karşı koruyucu etkisi: Soya bakımından zengin diyetler tüketen kadınların bir kısmında daha düşük meme kanseri riski gözlenmiştir. Ancak soyanın koruyucu faydaları yalnızca Asyalı kadınlarda görülürken, Batılı kadınların çok az fayda gördüğü görülmüştür. Bunun için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Peki soyadan endişe duyulmasının nedenleri nelerdir?

• Östrojeni taklit etme: Soya izoflavonlarının genellikle dişi üreme hormonu östrojeni taklit ettiği düşünülmektedir . Yapı olarak bu hormona benzer olsalar da, soya izoflavonlarının östrojenden daha zayıf ve biraz farklı etkileri vardır.

• Kanser riski: Bazı insanlar soya izoflavonlarının meme veya endometriyal kanser riskini artırabileceğine inanıyor. Yine de çoğu çalışma olumsuz bir etki bulamıyor. Bazı durumlarda, belirli kanserlere karşı bir miktar koruma bile sağlayabilecekleri gösteriliyor.

• Tiroid fonksiyonu: Hayvan çalışmaları, soyada bulunan bazı bileşiklerin tiroid bezi işlevini azaltabileceğini göstermektedir. Ancak sağlıklı tiroid fonksiyonu olan insanlarda çok az veya hiç olumsuz etkinin bulunmadığı gözlenmiştir.

• Erkeklerde dişileştirici etkiler: Soya izoflavonlarının erkeklik hormonu testosteron üretimini azaltabileceğinden endişe edilmektedir. Ancak insan çalışmaları ikisi arasında zayıf bir bağlantı bulmuştur. Yapılan bir çalışmada bu etkilerin gözlendiği erkek bireylerin diğer erkeklerden 9 kat daha fazla soya tükettiği gözlenmiştir.

• GDO'lar. Soya fasulyesi genellikle genetik olarak değiştirilir (GDO).

Sonuca gelecek olursak:

Soya bazlı tüm besinler aynı değildir!

Minimal işlenmiş soya gıdalardan zengin diyetler, iyileştirilmiş kalp sağlığı, daha az menopoz semptomları ve bazı kanser risklerinin daha düşük olması gibi çeşitli sağlık yararları sağlayabilir.

İşlenmiş soya ürünlerinin olumsuz etkilerine karşı güçlü kanıtlar mevcuttur. Ancak her iki durum için de daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu yüzden diyetlerine soyayı dahil etmek isteyenler, yüksek oranda işlenmiş yiyecekler yerine minimum düzeyde işlenmiş yiyecekleri seçmekten faydalı olacaktır.